Để có thể đánh giá tình trạng tập luyện như thế nào, có rất nhiều phương tiện và thiết bị theo dõi, trong đó có một số app trên điện thoại dùng để đo nhịp tim, đếm bước đi. Giả sử với app thông dụng nhất là đếm bước đi, nếu tập những môn không bước đi sẽ không hiệu quả như gym, yoga…
Để có thể lực tốt, tăng cường sức khỏe, chỉ cần mức độ trung bình ở người trẻ và mức độ nhẹ ở người lớn tuổi. Ảnh: CTV
Một cách đơn giản và rẻ tiền hơn, bất kỳ bài tập hay môn thể thao nào cũng áp dụng được, đó là đếm mạch cá nhân: ở vùng cổ tay, dùng 3 ngón tay của bàn tay kia đặt lên phía dưới ngón tay cái ngay dưới cổ tay có thể cảm nhận được nhịp đập của mạch. Đếm trong vòng 15 giây và nhân lên sẽ ra mạch trong vòng 1 phút. Các nghiên cứu cho thấy đếm mạch có thể đánh giá mức độ hoạt động của cơ thể.
Chúng ta biết rằng, mạch tối đa cho phép ở một cá nhân bằng thông số 220 - số tuổi. Giả sử một người 40 tuổi, mạch tối đa có thể cho phép là 180. Tuy nhiên, mạch bình thường của một cá nhân khoảng 80 lần/ phút. Nhưng khi vận động nhẹ, mạch sẽ tăng lên khoảng 50% của mạch tối đa (của 180) là khoảng 90 lần/ phút; nếu hoạt động trung bình tăng lên khoảng 60 - 65%, tức là khoảng 100 - 110; khi vận động nhiều là từ 130 - 140. Như vậy, khi bắt mạch và chiếu qua công thức như vừa trình bày có thể biết được đang hoạt động ở mức độ nào.
Để có thể lực tốt, tăng cường sức khỏe, chỉ cần mức độ trung bình ở người trẻ và mức độ nhẹ ở người lớn tuổi. Nếu muốn giảm cân đòi hỏi mức độ mạnh, tức là mạch phải đạt 75 - 80% của mạch tối đa mới có hiệu quả giảm cân. Để đạt hiệu quả cao nhất và tránh các tai biến xảy ra trong quá trình tập luyện, cần phải có công đoạn chuẩn bị trước khi tập.
Đầu tiên, cần mặc trang phục phù hợp, không quá chật cũng không quá rộng làm ảnh hưởng đến các động tác. Thứ hai, chuẩn bị phụ trang, như mang găng tay khi đánh tennis, đeo đai bảo vệ đầu gối, mang giày phù hợp để bảo vệ chân. Quan trọng nhất là khởi động đúng trước khi tập, ít nhất từ 5 - 10 phút với các động tác khởi động khớp. Tương tự, nên giảm các bài tập và thả lỏng trước khi ngừng tập hẳn.
Với những trường hợp chỉ tập các môn thể thao cường độ nhẹ với mục đích hướng tới sức khỏe chung như đi bộ, chạy bộ… gần như không cần phải khám sức khỏe trước đó. Tuy nhiên, khi chọn môn thể thao có cường độ cao, mạnh như đánh tennis, lặn… cần phải khám sức khỏe tổng quát trước để đánh giá có thể tham gia các môn này hay không. Đây là bước chuẩn bị tốt nhất.
Ngoài ra, chúng ta có thể tự đánh giá sức khỏe bản thân bằng cách: khi tham gia những môn thể thao này và cảm thấy khó thở, thở hụt hơi, mệt nhoài sau khi tập thì nên ngưng tập và tới bệnh viện khám sức khỏe cẩn thận trước khi bắt đầu bằng một môn thể thao phù hợp.
ThS-BS. Hồ Phạm Thục Lan
(Trưởng đơn vị Chuyển hóa cơ xương khớp - Trung tâm Nghiên cứu y sinh học, Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch, TP.HCM)