Thông qua Luật Báo chí (sửa đổi)

Sáng 10.12, với 437/440 đại biểu tham gia biểu quyết, chiếm 92,39 %, Quốc hội đã thông qua Luật Báo chí (sửa đổi).

Luật sửa đổi nhằm thể chế hóa quan điểm của Đảng, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của kỷ nguyên số và khắc phục những bất cập của Luật Báo chí hiện hành.

Dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) trình Quốc hội thông qua có kết cấu gồm 4 Chương và 51 Điều. So với các thảo luận trước đó, dự thảo đã bỏ điều quy định về đối tượng áp dụng (do không có nội dung mới) và bổ sung Điều 35 quy định về gỡ bỏ thông tin vi phạm, thu hồi sản phẩm báo chí in.

Luật Báo chí (sửa đổi) ghi nhận nhiều sửa đổi quan trọng nhằm thích ứng với sự phát triển của công nghệ và thực trạng báo chí hiện nay; được kỳ vọng tạo hành lang pháp lý vững chắc để xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Theo đó, Luật nhận diện rõ "Báo" và "Tạp chí" để chống tình trạng "Báo hóa tạp chí." Luật quy định "Tạp chí" là sản phẩm báo chí đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động, lĩnh vực hoạt động của cơ quan chủ quản. Quy định này nhằm khắc phục sự chồng lấn, bảo đảm tính minh bạch, ngăn chặn tình trạng "báo hóa" tạp chí và "báo hóa" tạp chí khoa học.

Bên cạnh đó, Luật cũng tách bạch khái niệm "Tạp chí khoa học" (công bố kết quả nghiên cứu) với các loại hình báo chí khác và nhân sự tại đây không thuộc đối tượng xét cấp thẻ nhà báo.

Luật cũng có các quy định quản lý chặt chẽ hoạt động báo chí trên không gian mạng và trí tuệ nhân tạo (AI). Theo đó, Luật bổ sung nhiều quy định thích ứng với chuyển đổi số như quản lý kênh nội dung trên mạng xã hội, chính thức định danh "Kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng" là một loại sản phẩm báo chí. Người đứng đầu cơ quan báo chí phải chịu trách nhiệm về nội dung đăng tải trên các kênh này.

Lần đầu tiên, việc sử dụng AI trong báo chí được luật hóa. Điều 39 quy định cơ quan báo chí, tác giả sử dụng AI để hỗ trợ hoạt động báo chí phải tuân thủ quy định về sở hữu trí tuệ, trí tuệ nhân tạo và đạo đức nghề nghiệp. Nhà nước đầu tư phát triển nền tảng số báo chí quốc gia và công cụ số để giám sát hoạt động báo chí trên không gian mạng.

Về thẻ nhà báo, Luật quy định người được xét cấp thẻ lần đầu phải qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí và đạo đức nghề nghiệp (quy định này có hiệu lực thi hành từ ngày 1.1.2027). Thời hạn sử dụng thẻ nhà báo được ấn định là 5 năm. Ngoài ra, Luật mở rộng đối tượng cấp thẻ cho quay phim, đạo diễn chương trình phát thanh, truyền hình (trừ phim truyện).

Luật làm rõ nguồn thu của cơ quan báo chí, bao gồm cả nguồn thu từ người có nhu cầu đăng bài nghiên cứu khoa học (đối với tạp chí khoa học) để phục vụ kinh phí phản biện, hoàn thiện bài viết.

Đặc biệt, Luật quy định về "Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện." Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Luật bổ sung Điều 35 quy định rõ, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí có quyền yêu cầu cơ quan báo chí gỡ bỏ ngay thông tin trên sản phẩm báo chí có nội dung vi phạm đối với báo chí điện tử, kênh nội dung của cơ quan báo chí trên không gian mạng, nền tảng số báo chí quốc gia hoặc ra quyết định thu hồi sản phẩm báo chí in.Luật Báo chí (sửa đổi) sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1.7.2026. Riêng quy định về điều kiện cấp thẻ nhà báo lần đầu liên quan đến lớp bồi dưỡng nghiệp vụ sẽ áp dụng từ năm 2027 để có thời gian chuẩn bị.

Việt Đức