Thiết lập KPI hợp lý song song với nâng thu nhập đúng mức cho cán bộ, công chức, viên chức

LTS: Trong các phiên họp toàn thể Kỳ họp thứ 10 ngày 29 và 30.10.2025, Quốc Hội đã góp ý về Báo cáo nhiệm kỳ 5 năm 2021 – 2025 của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của các Ủy ban, đặc biệt là Ủy ban Kinh tế - Tài chính. Các Đại biểu Quốc Hội đã đóng góp nhiều ý kiến, khẳng định các thành tựu đặc biệt cũng như những tồn tại, thách thức cần nhận rõ và tập trung giải quyết ngay đầu nhiệm kỳ mới của Quốc Hội 2026 – 2030. Người Đô Thị trân trọng giới thiệu phát biểu của Đại biểu Trương Trọng Nghĩa – một trong các góp ý nói trên tại phiên họp Quốc Hội sáng nay 30.10.2025. 

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM phát biểu tại Hội trường sáng 30.10. Ảnh: quochoi.vn

Thành tựu kinh tế-xã hội của nhiệm kỳ này là một kỳ tích của lãnh đạo và người dân Việt Nam

Tôi đồng ý với các Báo cáo nhiệm kỳ của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của các ủy ban, đặc biệt là Ủy ban Kinh tế và Tài chính, và ý kiến nhiều đại biểu, là chúng ta đã vượt qua một nhiệm kỳ với những thành tựu đặc biệt. Ngoài đại dịch COVID, trong giai đoạn 2021-2025, Việt Nam đã chịu ảnh hưởng của khoảng 42 cơn bão và áp thấp nhiệt đới trên Biển Đông, trong đó có khoảng 17 cơn đổ bộ vào đất liền (theo AI!). Tiếp theo là những cơn địa chấn thuế quan ngoài ý muốn và không thể kiểm soát.

Theo tôi, cho dù có những khuyết điểm, sai lầm mà một số bộ phận, một số cá nhân phải trả giá, thành tựu kinh tế-xã hội của nhiệm kỳ này, qua các Báo cáo, là một kỳ tích. Có thành tựu này là do sự lãnh đạo tập trung, quyết liệt, nhạy bén của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ và đội ngũ cán bộ, công viên chức.

Cử tri cũng đánh giá cao vai trò điều hành quyết liệt, sâu sát và hiệu quả của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, tôi đề nghị đặc biệt tri ân người dân Việt Nam mọi ngành, mọi nghề, mọi giới, mọi tầng lớp, với truyền thống: "Người trong một nước phải thương nhau cùng”, đã cùng chống chịu, chung tay, góp sức để đất nước vượt qua giai đoạn khó khăn nhất  và tiếp tục phát triển, khẳng định chân lý “dân là gốc” và “sức dân như nước”.  

Phát triển chỉ có ý nghĩa khi từng người dân được hưởng thành quả phát triển theo cách công bằng, an toàn và nhân văn

Về Mục tiêu và giải pháp sắp tới, nói ngắn gọn thì mục tiêu là Việt Nam phải trở thành nước phát triển vào năm 2045 (thậm chí sớm hơn nếu chúng ta biết cách vượt qua các giới hạn của chính mình). Tất nhiên, “phát triển”, hiểu cho đúng, không chỉ là thu nhập bình quân đầu người 15, 20 hay 25 ngàn USD/năm. Nội hàm “phát triển” được Tổng Bí thư Tô Lâm định nghĩa rất rõ: "Phát triển nhanh và bền vững là một thực thể thống nhất. Tăng trưởng chỉ có ý nghĩa nếu từng người dân được hưởng thành quả phát triển theo cách công bằng, an toàn và nhân văn; chất lượng cuộc sống thực của người dân được nâng cao; không ai bị bỏ lại phía sau; tương lai của thế hệ mai sau không bị đánh đổi để đáp ứng lợi ích trước mắt của thế hệ hôm nay… Phát triển bền vững còn là vấn đề văn hóa, xã hội, con người, đạo lý. Một xã hội phát triển bền vững là một xã hội coi trọng chân lý, lẽ phải, công bằng, nhân ái”⁽¹⁾. Tôi tin rằng, nhân dân và cử tri đồng thuận cao với nhận thức này.

Sáng 30.10, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường về kết quả và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2026. Ảnh: quochoi.vn

Nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình đang là một thách thức cực đại mà nền kinh tế phải vượt qua

Nhưng, để phát triển, chúng ta phải vượt qua nhiều nguy cơ và thách thức. Một tài liệu nghiên cứu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cảnh báo: "Nguy cơ tụt hậu, rơi vào bẫy thu nhập trung bình đang trở thành một thách thức cực đại mà nền kinh tế phải vượt qua"⁽²⁾. Các Báo cáo nhiệm kỳ của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng chứng minh nhận định này. Muốn tránh nguy cơ “bẫy thu nhập trung bình”, nền kinh tế phải tăng trưởng cao trong trung và dài hạn, đồng thời phải có khả năng tự chủ, chống chịu và cạnh tranh quốc tế cao.

Trong khi đó, qua các Báo cáo, theo tôi, chúng ta đang có những dấu hiệu tiệm cận “bẫy thu nhập trung bình”. Đó là: sự lệ thuộc kép với FDI trong thị trường xuất khẩu và nhập khẩu đầu vào; năng suất lao động, tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng thấp so với khu vực; tài chính, ngân hàng, thị trường vốn, thị trường bất động sản còn nhiều rủi ro tiềm ẩn; thiếu nhân lực chất lượng cao, dân số đang già hóa, mức sinh giảm; môi trường đang tiếp tục xấu đi; khoảng cách giàu - nghèo ngày càng sâu rộng; và đặc biệt, thu nhập của người lao động, kể cả cán bộ, công viên chức còn thấp, thậm chí một bộ phận không nhỏ còn dưới mức sống tối thiểu.

Giải pháp để không rơi vào bẫy thu nhập trung bình là nhất thiết phải chuyển đổi phương thức và mô hình tăng trưởng, cụ thể là kinh tế trí tuệ, kinh tế số, kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Theo các Báo cáo của Chính phủ và Ủy ban Kinh tế và Tài chính, việc chuyển đổi phương thức và mô hình có tiến bộ, nhưng vẫn còn chậm trễ và hạn chế. Trong tổng số 27 mục tiêu, chỉ tiêu cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 – 2025, có 09 chỉ tiêu được dự báo khó hoàn thành và 04 chỉ tiêu không đạt.

Theo tôi, đây là công việc mà toàn bộ hệ thống phải tập trung giải quyết ngay đầu nhiệm kỳ mới, bằng những đột phá về thể chế. Từ các nghị quyết chiến lược của Đảng (các Nghị quyết 57, 59, 66 và 68 của Bộ Chính trị), người dân và doanh nghiệp chờ đợi Quốc hội và Chính phủ có ngay những quy định và quyết định cụ thể, minh bạch và nhất quán để toàn bộ nền kinh tế chuyển nhanh, chuyển mạnh sang mô hình tăng trưởng mới. Nếu không, chúng ta sẽ đánh mất cơ hội gia nhập các quốc gia phát triển trong kỷ nguyên mới của nhân loại.

Cần có quyết định đột phá về chế độ đãi ngộ theo nguyên tắc “lương của cán bộ, công chức, viên chức phải ngang với mức sống trung bình của xã hội”

Một thách thức khác rất lớn và phải có giải pháp vượt qua là yếu tố con người, là nguồn nhân lực, nhân tố quyết định thành bại của mọi đường lối, chủ trương và pháp luật. Riêng về đội ngũ cán bộ, công viên chức, Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận định: "Hiện nay, số lượng đơn vị phải sáp nhập, giải thể lớn, kéo theo những thay đổi về chức năng, nhiệm vụ, địa bàn quản lý, làm phát sinh không ít khó khăn trong điều hành thực tiễn. Việc phân cấp, phân quyền chưa đi đôi với phân bổ đủ nguồn lực về nhân sự, tài chính, công nghệ và cơ sở vật chất, khiến tiến độ giải quyết hồ sơ chậm, hiệu quả thực thi hạn chế. Đáng chú ý, tác động về tâm lý, tư tưởng của cán bộ, công chức, viên chức, nhất là những người đang giữ chức vụ lãnh đạo, là vấn đề cần quan tâm.” Tôi đề nghị có quyết định đột phá về thu nhập và đãi ngộ của đội ngũ này, theo nguyên tắc “lương của cán bộ, công chức, viên chức phải ngang với mức sống trung bình của xã hội, để họ tập trung vào công vụ và không phải làm thêm để lo cho cuộc sống”.

Xe ô tô đưa đón cán bộ làm việc xa nhà tại khu vực Trung tâm hành chính Vĩnh Long. Ảnh: Minh Đảm

Cần có cơ chế trọng dụng và bổ nhiệm ngay những người đã chứng minh được trình độ, năng lực thực chất, nhiệt tâm cống hiến và đạo đức công vụ cao

Để phát triển trong kỷ nguyên hiện tại, đào tạo và thu hút nhân tài là một nhu cầu bắt buộc và cấp bách. Trong việc bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo các ngành, các cấp, tôi đề nghị áp dụng ngay những tiêu chuẩn, tiêu chí, cách thức khoa học và hợp lý để đánh giá và tuyển chọn bằng những thước đo khách quan, công tâm, vì lợi ích cao nhất của đất nước. Quy hoạch cán bộ lãnh đạo phải là một quá trình thử thách và kiểm chứng, có lên, có xuống, có vào, có ra. Cùng với thu nhập nâng lên, cần thiết lập KPI hợp lý, áp dụng tưởng thưởng xứng đáng và chế tài nghiêm ngặt cho việc thực hiện KPI, đồng thời với những đãi ngộ hợp lý khác.

Cần trọng dụng và mạnh dạn bổ nhiệm ngay những người đã chứng minh được trình độ và năng lực thực chất, có nhiệt tâm cống hiến và đạo đức công vụ cao, dù trong hay ngoài quy hoạch, trong hay ngoài Đảng. Trong kháng chiến, biết bao nhân sỹ, trí thức, quan lại chế độ cũ đã được Bác Hồ tin tưởng, giao trọng trách, thậm chí giao cả quyền Chủ tịch nước, đã không ngại hy sinh cả tính mạng, cống hiến xứng đáng cho đất nước, cho dân tộc. Họ không hề thuộc diện được quy hoạch và không phải đảng viên! Hòa bình thống nhất đã hơn 50 năm, không có lý do gì chúng ta không thể làm theo bài học dùng người của Bác Hồ.

Tổ chức thực hiện tốt nghị quyết để người dân và cử tri có thể nói một câu cửa miệng: "Mấy ổng nói vậy mà làm… cũng đúng vậy”

Cuối cùng, trải qua ba nhiệm kỳ Quốc hội, tôi thấy thách thức không nhỏ và kéo dài nhiều năm là khâu tổ chức thực hiện, là khoảng cách giữa nghị quyết và thực tiễn, giữa nói và làm. Bác Hồ từng nói: "Chủ trương một, biện pháp mười, quyết tâm hai mươi”. Tất nhiên, tổ chức thực hiện là công việc của cả hệ thống chính trị, thậm chí của toàn xã hội. Tuy nhiên, cán bộ, công viên chức của Đảng và Nhà nước phải là lực lượng tiên phong, gương mẫu. Chúng ta có nhiều nghị quyết, chủ trương, quy định đúng đắn, nhưng những điều ấy chỉ có ý nghĩa với nhân dân, với cử tri, khi được biến thành thực tiễn cuộc sống một cách thực chất. Khi đó, câu nói cửa miệng hàng ngày của người dân và cử tri về Đảng và Nhà nước sẽ là: "Mấy ổng nói vậy mà làm… cũng đúng vậy”./.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM)

___________________

*KPI: là viết tắt của Key Performance Indicator, dịch ra là chỉ số định lượng để đo lường và đánh giá hiệu quả hoạt động của cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trong việc đạt được các mục tiêu đã đặt ra.

Tựa bài và các tựa nhỏ trong bài do tòa soạn đặt với sự đồng ý của Đại biểu Quốc Hội Trương Trọng Nghĩa.

(1) https://vietnamnet.vn/tong-bi-thu-moi-nha-khoa-hoc-tra-loi-cau-hoi-viet-nam-se-la-ai-trong-tuong-lai-2456481.html

(2) https://kinhtevadubao.vn/co-hoi-va-thach-thuc-thoat-bay-thu-nhap-trung-binh-trong-ky-nguyen-phat-trien-vuon-minh-cua-dan-toc-viet-nam-30893-30893.html