Bản tin đầu tiên của TTXVN - Mở ra kỷ nguyên mới của báo chí cách mạng

Khai sinh hãng Thông tấn Quốc gia

Trước cách mạng Tháng Tám năm 1945, nước ta không có hãng thông tấn. Cách mạng Tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam mới đã thành lập Bộ Thông tin-Tuyên truyền trong đó có Nha Thông tin Việt Nam - tiền thân của TTXVN và Đài Tiếng nói Việt Nam).

Ngày 15.9.1945, Việt Nam Thông tấn xã - danh xưng do Bác Hồ chấp bút - phát đi toàn văn bản Tuyên ngôn Độc lập cùng với danh sách Chính phủ lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thông qua các bản tin bằng 3 thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp. Thời khắc thiêng liêng ấy đã trở thành Ngày truyền thống của Việt Nam Thông tấn xã, nay là Thông tấn xã Việt Nam.

Ngày 23.8.1945, TTXVN bắt đầu ngày làm việc đầu tiên với việc thu và khai thác tin của AFP tại Sài Gòn và Paris, nhận tín hiệu từ các đài quân đội Pháp, đài Sài Gòn GZR liên lạc hai chiều với Paris... Ngày hôm sau, 24.8, bản tin đầu tiên được gửi tới Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban Thường vụ Trung ương. Chính từ đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt tên cho hãng thông tấn non trẻ: Việt Nam Thông tấn xã.

Ngày 7.9.1945, Đài Tiếng nói Việt Nam cất tiếng xướng đầu tiên: “Đây là Tiếng nói Việt Nam, phát thanh từ Hà Nội, Thủ đô nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.” Một tuần sau, ngày 15.9.1945, từ Đài vô tuyến Bạch Mai, những dòng tin đầu tiên mang ký hiệu VNTTX (Việt Nam Thông tấn xã), VNA (Vietnam News Agency) và AVI (Agence Vietnamienne d’Information) được truyền đi khắp thế giới. Đó là toàn văn bản Tuyên ngôn Độc lập và danh sách Chính phủ lâm thời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bằng 3 thứ tiếng: Việt, Anh, Pháp.

Sự kiện này đánh dấu sự ra đời của Thông tấn xã Việt Nam - cơ quan thông tin Nhà nước, tiếng nói trực tiếp của chính quyền cách mạng.

Từ khoảnh khắc ấy, TTXVN cùng với VOV trở thành hai cột trụ của nền thông tin quốc gia, song hành trong việc khẳng định vị thế và bảo vệ nền độc lập non trẻ. Và ngày 15.9 đã trở thành Ngày truyền thống của Việt Nam Thông tấn xã, nay là Thông tấn xã Việt Nam.

Sự ra đời của Việt Nam Thông tấn xã thể hiện tầm nhìn xa của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò chiến lược của thông tin-báo chí trong bảo vệ nền độc lập. Người hiểu rõ một chính quyền non trẻ sẽ đứng trước muôn vàn thử thách: thù trong giặc ngoài, nguy cơ bị bao vây, cô lập về chính trị, ngoại giao.

Để khẳng định chủ quyền và chính danh, đất nước cần có “tiếng nói chính thức” và một hệ thống thông tin đủ mạnh để truyền tải kịp thời chủ trương của Chính phủ đến nhân dân, đồng thời đưa thông điệp độc lập ra thế giới.

Bản tin đầu tiên của Việt Nam Thông tấn xã chính là lời khẳng định ấy: Việt Nam đã trở thành một quốc gia độc lập, có Chính phủ hợp pháp, có tiếng nói chính thức và vị thế ngang hàng với các dân tộc khác.

Đó không chỉ là bản tin đầu tiên mà là lời khẳng định chủ quyền quốc gia bằng ngôn ngữ báo chí hiện đại; một dấu mốc để nhân loại biết đến Việt Nam như một thực thể độc lập trong cộng đồng quốc tế.

Bản Tuyên ngôn Độc lập bằng tiếng Pháp được Việt Nam Thông tấn xã phát ngày 15.9.1945. Ảnh: TTXVN

Ý nghĩa lịch sử của bản tin đầu tiên

Khẳng định chủ quyền và danh nghĩa quốc tế

Việc công bố Tuyên ngôn Độc lập bằng nhiều ngôn ngữ cho thấy tầm nhìn ngoại giao thông tin của Chủ tịch Hồ Chí Minh: thế giới phải biết Việt Nam đã có một chính phủ hợp pháp, một quốc gia độc lập. Đây là bước đi chiến lược nhằm tạo tiền đề cho sự công nhận quốc tế.

Quyết định sáng suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tạo nền móng cho một nền báo chí-thông tấn quốc gia có tổ chức, kỷ luật, gắn bó chặt chẽ với vận mệnh dân tộc.

Tổ chức, tập hợp lực lượng trong nước

Báo chí và phát thanh trở thành “vũ khí” để giác ngộ quần chúng, phổ biến đường lối kháng chiến-kiến quốc. Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, báo chí không chỉ đưa tin mà còn giáo dục, vận động, tổ chức nhân dân, biến sức mạnh tinh thần thành sức mạnh hành động.

Đối phó với thông tin sai lệch

Ngay từ những ngày đầu, chính quyền cách mạng đã phải đối mặt với nhiều nguồn tin xuyên tạc từ thực dân, đế quốc và các thế lực phản động. Một hệ thống thông tấn, phát thanh chính thống là tấm lá chắn quan trọng để bảo vệ niềm tin nhân dân và giữ vững sự chỉ đạo thống nhất từ trung ương.

Dấu mốc còn mãi với thời gian

Trải qua 80 năm xây dựng và trưởng thành, từ vài cán bộ, phóng viên ban đầu, TTXVN đã trở thành một trong những hãng thông tấn hàng đầu khu vực, với hơn 60 sản phẩm thông tin thuộc mọi loại hình (báo in, báo nói, báo ảnh, báo hình, báo điện tử) và mạng lưới phóng viên rộng khắp trong nước cùng các địa bàn quốc tế trọng điểm.

TTXVN cũng là trung tâm thông tin đối ngoại quan trọng nhất cả nước, cung cấp bản tin nguồn bằng 5 thứ tiếng (Anh, Trung, Pháp, Nga, Tây Ban Nha), cùng nhiều ấn phẩm báo in và điện tử bằng 10 ngữ, từ Việt, Lào, Khmer, Trung Quốc đến Nhật Bản, Triều Tiên, Nga, Anh, Pháp, Tây Ban Nha.

Cơ quan đã ba lần vinh dự đón nhận danh hiệu cao quý: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2001), Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân (2005, 2020) - sự ghi nhận xứng đáng của Đảng và Nhà nước đối với những đóng góp to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trên hết, dấu mốc ngày 15.9.1945 vẫn mãi là điểm khởi nguyên thiêng liêng, nhắc nhở các thế hệ cán bộ, phóng viên, biên tập viên về sứ mệnh cao cả của người làm báo cách mạng.

Sự kiện ra đời và bản tin đầu tiên của Việt Nam Thông tấn xã là minh chứng cho tầm nhìn chiến lược, cho ý chí và quyết tâm của một dân tộc vừa giành độc lập. Đó cũng là nền tảng để TTXVN hôm nay tiếp tục khẳng định vai trò cơ quan thông tấn quốc gia, cơ quan truyền thông đa phương tiện chủ lực của đất nước, xứng đáng với sự tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Vietnam+