Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh lần đầu thử sức với lối viết truyện '3 trong 1'

Bà Phan Thị Thu Hà trao chứng nhận giải Sách Quốc gia cho nhà văn Nguyễn Nhật Ánh. Ảnh: Minh Anh

Những ký ức sống lại

Khi vừa công bố, tựa đề tác phẩm đã khiến không ít độc giả cảm thấy tò mò. Bởi tuy sách vở xuất hiện đã rất nhiều lần trong các tác phẩm của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh, thế nhưng đây lại là lần đầu tiên mà yếu tố này hiện diện trên nhan đề sách. Bên cạnh đó, sự trở lại của nhân vật “nàng” cũng khiến cho người hâm mộ vô cùng chờ đón, khi các nhân vật nữ có cá tính trong những Nữ sinh, Út Quyên và tôi hay Những cô em gái… từng làm thổn thức biết bao tâm hồn.

Tác phẩm lần này gồm 3 truyện nhỏ, trong đó truyện đầu tiên lấy bối cảnh là một tiệm sách tại thành phố hiện đại, nơi nhân vật “anh” và “nàng” xuất hiện bên nhau vô cùng lãng mạn với sách, với nắng ấm êm, với những ngày mưa thành dòng để thả thuyền giấy... Tuy vậy thì càng về sau câu chuyện lại càng phức tạp và có những sự chuyển biến tạo được bất ngờ.

Lý giải vì sao lại chọn bối cảnh thành phố cho truyện cùng tên, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cho biết hồi bé ở quê không có tiệm sách cũng như thư viện. Khi học cấp 1, cấp 2, nếu nhà bạn bè có sách thì sẽ đổi với nhau hoặc kể nhau nghe. Những hình ảnh này cũng từng được ông tái hiện trong Ngày xưa có một chuyện tình vừa mới chuyển thể thành phim giữa Phúc và Vinh, khi những bữa đầu thì các câu chuyện vẫn còn “miễn phí” trong giờ ra chơi, nhưng đến những ngày sau đó thì phải có quà cáp, bánh mì... mới được tận hưởng.

Với Nguyễn Nhật Ánh, lần đầu vào một nhà sách ông thấy nơi đó như một “một đền thờ thiêng liêng, đi thì rón rén, thở thì không dám thở mạnh, rất là thành kính”. Ảnh: NXB Trẻ

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cũng bồi hồi nhớ lại đọc sách ở quê là chuyện hiếm hoi, do đó đến năm lớp 9 thì bản thân mới lần đầu được cha dẫn đi thành phố Tam Kỳ và vào một hiệu sách “chính hiệu”. Ông chia sẻ: “Không thể tưởng tượng lại có một nơi tập trung nhiều sách như vậy. Tôi cảm thấy đó như một đền thờ thiêng liêng, đi thì rón rén, thở thì không dám thở mạnh, rất là thành kính...”

Nói về niềm đam mê với sách, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cũng cho biết thêm lúc bé khi đọc các tác phẩm của Tô Hoài hay văn học nước ngoài như Những người khốn khổ, Không gia đình… thì ông rất mê và không hiểu tại sao những nhà văn này lại có thể viết hay như vậy. Do đó khi lớn lên ông cũng muốn được là người viết sách, và nếu không được thì cũng sẽ trở thành một chủ tiệm sách.

Nhưng điều may mắn là hai ước mơ đều thành hiện thực. Ông vừa trở thành một nhà văn lại có một tiệm sách riêng tên Kính vạn hoa nằm kề bên quán Đo Đo. Tuy cửa tiệm ấy đã đóng cửa hơn 10 năm nay, nhưng ký ức về nó vẫn luôn tồn tại. Rồi bỗng một ngày nó thức dậy và tạo cảm hứng cho cuốn sách này.

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cho biết tựa sách mới này thử thách cả ông cũng như độc giả. Ảnh: NXB Trẻ

Bên cạnh không gian thị thành thì những ký ức về tuổi thơ ở một vùng quê miền Trung vốn là “sở trường” của chính nhà văn cũng sẽ trở lại. Cụ thể ở tác phẩm này, những Cỏ Phong Sương, Trầm Mặc Tử, Hận Thế Nhân, Lãnh Nguyệt Hàn... từ Lá nằm trong lá thêm một lần nữa sẽ được tái xuất với các bạn đọc.

Nói về lý do có sự liên kết, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cho biết khi viết thì những ký ức hồi xưa trở lại, trong đó những nhân vật đến từ vùng đất sáng tạo của mình đều có một quê hương chung, một không gian chung và thời gian chung, do đó họ kết nối với nhau là chuyện không quá khó hiểu. Ông cũng hy vọng một ngày nó đó có thể tạo ra một câu chuyện mà các nhân vật tương tác nhiều hơn, không chỉ đóng vai là nhân vật phụ.

Những thử nghiệm mới

Tiệm sách của nàng không chỉ là tác phẩm mới nhất của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh mà còn là một thử thách trong việc sáng tạo, khi lần đầu tiên ông sử dụng lối viết “truyện lồng trong truyện” với những không - thời gian khác nhau, lồng vào trong nhau một cách phức tạp. Theo đó 3 truyện Tiệm sách của nàng, Trước tuổi mười lăm và Bên kia đồi Quạ có thể được đọc một cách riêng lẻ hoặc theo trình tự, và cách đọc nào thì cũng sẽ có những thú vị riêng.

Hai phiên bản Tiệm sách của nàng. Ảnh NXB Trẻ

Chia sẻ về sự thay đổi này, nhà văn Nguyễn Nhật Ánh cho biết: “Đây là một thử thách để khám phá giới hạn của bản thân tôi. Khi đã viết nhiều thì có người đổi bút pháp, có người thay đổi chủ đề còn tôi thì thay đổi cấu trúc. Tôi thích cấu trúc này từ lâu rồi, nhưng để áp dụng phải có cơ hội và câu chuyện phù hợp. Tôi cũng từng viết kiểu ‘2 trong 1’ ở Lá nằm trong lá, Cám ơn người lớn... Nhưng ‘3 trong 1’ thì đòi hỏi nhiều công sức hơn để làm sao mà mạch cảm xúc của người đọc không bị gián đoạn. Có thể nói trước đây đa phần tôi viết vì bạn đọc, còn riêng cuốn này tôi viết vì bản thân thích”.

Ông cũng nói thêm: “Tôi nghĩ tác phẩm lần này của tôi không chỉ thử thách thói quen viết của người viết mà còn thử thách thói quen đọc của người đọc nữa [...] Nhưng nếu đã vượt qua được trở ngại đó rồi, hy vọng bạn sẽ nhận ra mình đang trải nghiệm một tác phẩm thú vị. Tuy vậy trong cuốn sách này, tôi vẫn cố gắng dung hòa cả hai lối viết và bạn đọc vẫn có thể nhận ra ‘dấu tay’ của tác giả trên từng trang sách”.

Và tuy có sự thay đổi bút pháp nhưng chủ đề và thông điệp chính vẫn được giữ nguyên. Trong suốt văn nghiệp của mình, chủ đề mà nhà văn luôn muốn hướng đến đó là đề cao vẻ đẹp tâm hồn, sống tử tế và sống vì mọi người xung quanh. Ông nói thêm: “Nhân vật có thể va vấp, làm điều sai trái thế nhưng sau cùng sẽ luôn cảnh tỉnh, sửa sai, nghĩ cho người khác nhiều hơn cho cá nhân mình. Cụ thể trong tác phẩm này cũng có một nhân vật phải đến mười mấy năm sau mới nhận ra được thiếu sót của chính bản thân”.

Nhà văn Nguyễn Nhật Ánh ký tặng sách cho bạn đọc. Ảnh: Minh Anh

Cũng vì lẽ đó mà qua các trang văn của ông, miền quê không phải lúc nào cũng êm ả, tuổi thơ không phải lúc nào cũng tươi vui. Chẳng hạn cũng có những chuyện khốc liệt, vô trách nhiệm, ích kỷ của người lớn khiến cho trẻ con là người gánh chịu. Sự vô tình của con người nhiều khi mang tính ác, nhất là khi dưới vỏ những câu chọc ghẹo, trêu đùa dai dẳng, mà có thể khiến cả cuộc đời một con người rơi vào bóng tối của bi thương, bất hạnh.

Nhưng may mắn thay cho đến cuối cùng thì sự tử tế và tình yêu thương kỳ diệu đã hóa giải lòng thù hận và những gì còn lại sự mạnh mẽ với tâm hồn trong sạch, lòng tin vào nhân ái và sự bao dung dịu dàng. Đây có thể nói là thông điệp giá trị và quan trọng nhất mà cuốn sách mang lại cho các độc giả dù cho họ ở bất kỳ độ tuổi nào.

Ngoài ra cuốn sách cũng là câu chuyện về sự lựa chọn trong hành động mà hậu quả có thể ảnh hưởng đến hạnh phúc của cả đời mình lẫn của nhiều người xung quanh, qua đó ông đã truyền tải thông điệp về lòng bao dung, sự vị tha... để cuộc đời này thêm phần tốt đẹp hơn và quý giá hơn.

Lần ra mắt này đi kèm với nhiều quà tặng, tổng cộng 80.000 bản sẽ được ra mắt trong lần in đầu tiên. Ảnh: NXB Trẻ

Tác phẩm sẽ chính thức được NXB Trẻ phát hành vào ngày 6.12 với 2 phiên bản bìa mềm (60.000 bản) và bìa cứng (20.000 bản).

Minh Anh